آسان نیوز سایت خبری تحلیلی آسان نیوز
در پی تحولات اخیر منطقهای، عربستان سعودی رویکرد خود را از اتحاد با تلآویو و واشنگتن به سوی تعامل مستقیم با تهران تغییر داده است. این چرخش استراتژیک، که تحت تأثیر پاسخهای نظامی حسابشده ایران در برابر تجاوزات رژیم صهیونیستی شکل گرفته، نشاندهنده بازنگری ریاض در فرضیات امنیتی خود و پذیرش ایران بهعنوان یک قدرت منطقهای غیرقابلچشمپوشی است.
زمینههای تغییر رویکرد عربستان
به گزارش نشریه آنلاین کریدل، پاسخ قاطع ایران به حملات متجاوزانه رژیم صهیونیستی در ۲۳ خرداد ۱۴۰۴، که طی آن تأسیسات اتمی، نظامی و غیرنظامی ایران هدف قرار گرفت، معادلات قدرت در خلیج فارس را دگرگون کرد. عملیاتهای «وعده صادق ۳» و «بشارت فتح» ایران، با استفاده از موشکها و پهپادهای پیشرفته، نهتنها آسیبپذیریهای تلآویو را آشکار ساخت، بلکه پیام روشنی به کشورهای منطقه، بهویژه عربستان، ارسال کرد: ایران قدرتی بالغ و مقاوم است که قادر به مدیریت درگیریها بدون ورود به جنگ تمامعیار است.
این تحولات، همراه با ناکامیهای دیپلماتیک و نظامی محور آمریکا-اسرائیل، ریاض را به بازنگری در سیاستهای امنیتی خود واداشت. به گفته یک دیپلمات عرب، «جنگ اخیر نقطه عطفی برای عربستان بود. ریاض اکنون ایران را بهعنوان یک قدرت نظامی و سیاسی میبیند که نمیتوان با فشارهای سنتی آن را مهار کرد.»
ناکامی پیمان ابراهیم و افول نفوذ تلآویو
تجاوزات مستمر رژیم صهیونیستی به فلسطینیان، گسترش شهرکسازی در بیتالمقدس و کرانه باختری، و رد ابتکارات صلح عربی، از جمله طرح صلح ۲۰۰۲ عربستان، باعث شده است که ریاض دیگر تلآویو را شریکی قابلاعتماد برای امنیت منطقهای نبیند. این در حالی است که پیمان ابراهیم، که زمانی بهعنوان یک پیروزی استراتژیک تبلیغ میشد، اکنون در کشورهای خلیج فارس با بیعلاقگی مواجه شده و حتی امضاکنندگان عرب آن در حال فاصلهگیری از این توافق هستند.
راهبرد «مهار مثبت» عربستان با ایران
طبق گزارش کریدل، عربستان در حال پیشبرد استراتژی «مهار مثبت» با ایران است که نشاندهنده پایان دوران خصومتهای ایدئولوژیک و جنگهای نیابتی است. بازگشایی سفارتها، افزایش هماهنگیهای امنیتی، و گفتوگوهای دیپلماتیک اخیر، از جمله دیدار سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان در ژوئیه ۲۰۲۵، نشانههایی از این چرخش است. این تحولات، که با میانجیگری چین تقویت شده، نشاندهنده تمایل ریاض به هماهنگی با تهران در حوزههای امنیت منطقهای و انرژی است.
نقش ایران در شکلدهی امنیت منطقهای
ایران با تبدیل توان نظامی خود به سرمایه سیاسی، در حال جذب کشورهای خلیج فارس به سوی همکاریهای اقتصادی و امنیتی است. پیشنهادهای تهران برای یکپارچگی منطقهای و ایجاد ساختار امنیتی بومی، مورد توجه کشورهایی مانند عربستان، امارات، قطر و عمان قرار گرفته است. به گفته منابع آگاه، نشستهای آتی کشورهای خلیج فارس و ایران بر موضوعاتی مانند کشتیرانی در تنگه هرمز، همکاریهای انرژی، و حلوفصل پروندههای منطقهای از یمن تا سوریه متمرکز خواهد بود.
افول نفوذ آمریکا و ظهور منطقهگرایی
این تحولات نشاندهنده کاهش نفوذ آمریکا در منطقه و حرکت کشورهای خلیج فارس به سمت راهحلهای منطقهای است. به نوشته کریدل، «دوقطبی سنتی کشورهای خلیج فارس در برابر ایران در حال رنگ باختن است.» فروپاشی مدل «پکس آمریکانا» و ظهور منطقهگرایی چندقطبی، خلیج فارس را به سمت تعریف امنیت و حاکمیت بر اساس شرایط بومی خود سوق داده است.
چرخش عربستان به سمت ایران، که از منطق عملگرایانه ناشی میشود، نهتنها به معنای پایان خصومتهای قدیمی است، بلکه دروازهای به سوی ثبات پایدارتر در منطقه باز میکند. در این میان، رژیم صهیونیستی با انزوای فزاینده مواجه شده و تلاشهایش برای رهبری یک محور ضدایرانی به نتیجه نرسیده است.
این گذار تاریخی، که در آن ایران بهعنوان یک بازیگر کلیدی در معادلات امنیتی خلیج فارس پذیرفته شده، میتواند آیندهای متفاوت برای منطقه رقم بزند. برای اخبار بیشتر درباره تحولات منطقهای و روابط ایران و کشورهای خلیج فارس، با ما همراه باشید.
