اروپا با نگرانی فزایندهای نسبت به کاهش احتمال دستیابی به توافق هستهای با ایران مواجه است. گزارشهای اخیر نشان میدهند که اقدامات نظامی اسرائیل و حمایتهای آمریکا، نهتنها برنامه هستهای ایران را متوقف نکرده، بلکه انگیزه تهران برای گسترش فعالیتهای هستهای را افزایش داده و دیپلماسی را به چالش کشیده است. در این خبر، به بررسی این موضوع و پیامدهای آن بر مذاکرات هستهای میپردازیم.
تأثیر حملات اسرائیل و آمریکا بر مذاکرات
به گزارش واشنگتن پست، مقامات اروپایی معتقدند که حملات اخیر اسرائیل و آمریکا به تأسیسات ایران، شانس احیای توافق هستهای (برجام) را بهشدت کاهش داده است. این حملات، که به ادعای مقامات غربی با هدف به تأخیر انداختن برنامه هستهای ایران انجام شدهاند، نتیجهای معکوس داشته و انگیزه ایران برای تقویت فعالیتهای هستهای خود را افزایش داده است.
اروپاییها، که همچنان مذاکره را تنها راه جلوگیری از پیشرفت برنامه هستهای ایران میدانند، اذعان دارند که دستیابی به توافقی جامع با حضور قدرتهای جهانی، پس از این اقدامات نظامی، دشوارتر از همیشه شده است. بهویژه، عدم اطمینان از تعهد آمریکا و اسرائیل به خودداری از حملات آینده به خاک ایران، اعتماد به مذاکرات را تضعیف کرده است.
اختلال در روند دیپلماسی
تلاشهای دیپلماتیک اروپا و آمریکا برای احیای برجام در حالی ادامه دارد که اقدامات نظامی اخیر، اعتماد عمومی در ایران به مذاکرات را کاهش داده است. تهران تا پیش از این، پنج دور مذاکره با طرفهای غربی انجام داده بود، اما تنها دو روز پیش از دور ششم، حمله اسرائیل به خاک ایران با حمایت آمریکا، روند گفتوگوها را متوقف کرد. این اقدام، نهتنها دیپلماسی را مختل کرد، بلکه به بدبینی بیشتر مردم ایران نسبت به مذاکرات دامن زد.
چالشهای پیش روی اروپا
مقامات اروپایی در تلاش هستند تا با حفظ کانالهای دیپلماتیک، ایران را به پای میز مذاکره بازگردانند. با این حال، آنها با دو چالش عمده مواجهاند:
عدم تضمین امنیت: اروپا نمیتواند تضمین کند که اسرائیل یا آمریکا در آینده از اقدامات نظامی علیه ایران خودداری خواهند کرد، موضوعی که اعتماد تهران به مذاکرات را تضعیف میکند.
افزایش فعالیتهای هستهای ایران: به گفته واشنگتن پست، اقدامات نظامی اخیر بهجای محدود کردن ایران، انگیزه این کشور برای پیشبرد برنامه هستهای را تقویت کرده است.
این شرایط، اروپا را در موقعیتی دشوار قرار داده است، جایی که باید بین فشارهای آمریکا و اسرائیل و نیاز به حفظ دیپلماسی با ایران تعادل برقرار کند.
چرا احیای برجام مهم است؟
احیای توافق هستهای، که در سال ۲۰۱۵ بین ایران و قدرتهای جهانی امضا شد، برای جلوگیری از تشدید تنشها در منطقه و کنترل برنامه هستهای ایران حیاتی است. این توافق، محدودیتهایی بر فعالیتهای هستهای ایران اعمال میکرد و در ازای آن، تحریمهای اقتصادی علیه این کشور کاهش مییافت. با این حال، خروج آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸ و اقدامات نظامی اخیر، این توافق را در معرض خطر فروپاشی کامل قرار داده است.
واکنشهای جهانی و چشمانداز آینده
جامعه بینالمللی، بهویژه کشورهای اروپایی، نگران پیامدهای فروپاشی کامل برجام هستند. بدون توافق، خطر تشدید تنشها و رقابت تسلیحاتی در منطقه افزایش مییابد. برخی تحلیلگران معتقدند که اروپا باید رویکردی مستقلتر از آمریکا در پیش بگیرد تا بتواند اعتماد ایران را جلب کند. با این حال، فقدان هماهنگی بین قدرتهای غربی و اقدامات نظامی اسرائیل، این هدف را دشوار کرده است.
کاهش شانس احیای توافق هستهای با ایران، زنگ خطری برای دیپلماسی جهانی است. اقدامات نظامی اسرائیل و حمایتهای آمریکا، نهتنها به اهداف خود نرسیده، بلکه مسیر مذاکرات را پیچیدهتر کرده است. اروپا، که همچنان به دیپلماسی امیدوار است، باید راهی برای بازسازی اعتماد و ایجاد فضایی برای گفتوگو پیدا کند. آیا مذاکرات هستهای میتواند از این بحران نجات یابد؟ پاسخ به این سؤال به اقدامات آتی قدرتهای جهانی بستگی دارد.